Σ’ αυτή τη βάση, ο διαδοχικός εκχριστιανισμός των δύο ηγεμόνων και η σύσταση της νεοπαγούς Ρωσικής Εκκλησίας συνετέλεσαν καθοριστικά στο να ενσωματωθεί η «γη των Ρως», η οποία εκτεινόταν από τα Καρπάθια όρη μέχρι τον Βόλγα και από το Νόβγκοροντ μέχρι τις στέπες που κατοικούνταν από τους Χαζάρους και τους Πετσενέγους στο σώμα της «Βυζαντινής Κοινοπολιτείας», χωρίς όμως και να καταστεί ποτέ τμήμα της Αυτοκρατορίας.
Οι Ρώσοι πρίγκιπες αναγνώριζαν την οικουμενική και ηθική υπεροχή του Ρωμαίου Αυτοκράτορα της Ανατολής, όχι όμως και την πολιτική του ανωτερότητα30. Δοθέντος τούτου, δέχθηκαν πρόθυμα σε επίπεδο θρησκευτικό την εξάρτησή τους από το Βυζάντιο μέσω της υπαγωγής της Εκκλησίας τους στον Οικουμενικό Θρόνο. Μέσω της αφομοίωσης του ανεκτίμητου θησαυρού της βυζαντινής θρησκευτικής κληρονομιάς και του βυζαντινού πολιτισμού, γενικότερα, που μεταλαμπαδεύτηκε εκείνη την περίοδο στη Ρωσία θεμελιώθηκαν οι προϋποθέσεις για το κατά τους επερχόμενους αιώνες- δημιουργικό της έργο31. Καταγράφεται με τις συνθήκες αυτές μια μεγάλη περίοδο «χρυσής» ακμής, από το 989 έως το 1240 –έτος κατάληψης του ρωσικού κράτους από τους Μογγόλους- χρονολογία ορόσημο για την ιστορία της Ορθοδοξίας στο ρωσικό λαό. Οι ισχνές, συγκεχυμένες, αντιφατικές και ελλιπείς μαρτυρίες των διαθέσιμων πηγών αναφορικά με την πρώτη πεντηκονταετία του χριστιανικού βίου της Ρωσικής Εκκλησίας (889-1037), αφήνουν πολλά σκοτεινά σημεία ως προς τον τρόπο της εσωτερικής της οργάνωσης και της δικαιοδοτικής αναφοράς της. Η ενδελεχής, όμως, κριτική μελέτη τους σε αντιπαραβολή και σύγκριση μεταξύ τους, καθιστά προφανές το γεγονός ότι η δημιουργία της Εκκλησίας της Ρωσίας, συνιστά το επιστέγασμα της συγκροτημένης, συστηματικής και μακροχρόνιας δράσης της βυζαντινής ιεραποστολής. Βάσει αυτού οργανώθηκε ως μία εκ των μητροπόλεων του Οικουμενικού Πατριαρχείου σύμφωνα με το Κανονικό Δίκαιο της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, που απέδιδε στον Οικουμενικό Θρόνο άμεση και κανονική διοικητική δικαιοδοσία επί των διοικήσεων Θράκης, Ασίας και Πόντου32. ( ΚΘ΄ Κανών της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου (451 μ.Χ.): «… ὥστε τοὺς τῆς Ποντικῆς, καὶ τῆς Ἀσιανῆς, καὶ τῆς Θρακικῆς διοικήσεως μητροπολίτας μόνους, ἔτι δὲ καὶ τοὺς ἐν τοῖς βαρβαρικοῖς ἐπισκόπους τῶν προειρημένων διοικήσεων χειροτονεῖσθαι ὑπὸ τοῦ προειρημένου ἁγιωτάτου θρόνου τῆς κατὰ Κωνσταντινούπολιν ἁγιωτάτης ἐκκλησίας» ) Υπό το πνεύμα της κανονικής παράδοσης, στην οποία οι Ρώσοι παρέμειναν σταθερά και αταλάντευτα πιστοί μέχρι τα μέσα του 14ου αιώνα μ.Χ., η Ρωσική Εκκλησία συστάθηκε όσον αφορά τη διοικητική οργάνωση εξαρτώμενη από το Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης, αντιγράφοντας τις δομές και την οργάνωσή του. Από αυτό το χρονικό σημείο και σε συνδυασμό με την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής τους αυτοσυνειδησίας η τελευταία άρχισε να αποδυναμώνεται για να ανατραπεί τελικά33. Στον Οικουμενικό Πατριάρχη αναγνωριζόταν το κανονικό δικαίωμα της εκλογής και του διορισμού Ρώσου μητροπολίτη διά της χειροτονίας του στην Κωνσταντινούπολη υπό τον τίτλο «Μητροπολίτης Κιέβου και πάσης Ρωσίας»34, ο οποίος κατά την πρώτη περίοδο της ζωής της Ρωσικής Εκκλησίας, ιστορικά αναφερόμενης ως κιεβινής, ήταν κατά κανόνα Έλληνας. Μόνον κατά την ύστερη περίοδο -δηλαδή τον 13ο και 14ο αιώνα- υπήρξε ομαλή εναλλαγή στην κεφαλή της Εκκλησίας Ελλήνων και Ρώσων μητροπολιτών, με τον περιορισμό οι Ρώσοι υποψήφιοι να μεταβαίνουν στην Κωνσταντινούπολη για τον ενθρόνισμό τους35.
Όπως προαναφέρθηκε, η πειθαρχία και η αγαστή σχέση της Ρωσικής Εκκλησίας στον Οικουμενικό Θρόνο ως μιας εκ των μητροπόλεων του, άρχισε να κλονίζεται σταδιακά από τα μέσα του 13ου αιώνα. Στην αλλαγή της στάσης της συνηγόρησε ένας συγκερασμός εσωτερικών και εξωτερικών παραγόντων συσχετισμένων, αφενός με τις οδυνηρές επιπτώσεις της μογγολικής κυριαρχίας στην πολιτική ενότητα του ρωσικού κράτους, οι οποίες συνέβαλαν στην ανάπτυξη της εθνικής αυτοσυνειδησίας του ρωσικού λαού με κύρια αναφορά της τη θρησκευτική ομοιογένεια και αφετέρου με τη σταδιακή έκπτωση της ισχύος του Βυζαντινού Κράτους και τη δραματική κατάσταση στην οποία είχε περιέλθει στα μέσα του 15ου αιώνα, που οδήγησε τον Αυτοκράτορα και το Πατριαρχείο στο διάβημα της ένωσης των Εκκλησιών.
-26-
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου