Κεφάλαιο 5. Το Πατριαρχείο Βουλγαρίας
5.1 Εκχριστιανισμός των Βουλγάρων – Ίδρυση της Βουλγαρικής Εκκλησίας
Η Βουλγαρική Εκκλησία προηγήθηκε χρονικά των υπόλοιπων Σλαβικών Εκκλησιών ως προς την κατάκτηση του Αυτοκέφαλου, αποκτώντας σημαντικό μέρος της ανεξαρτησίας και του κύρους της πριν από εκείνες. Το γεγονός αυτό την κατέστησε παράδειγμα προς μίμηση για την επίτευξη από μέρους τους του ταυτόσημου στόχου, πολύ περισσότερο που μοιράζονταν όλες οι Σλαβικές Εκκλησίες κοινούς εκκλησιαστικούς-ιδεολογικούς προσανατολισμούς και πολιτικούς στόχους. Για την πραγμάτωση αυτών απευθύνονταν και συναλλάσσονταν με τα ίδια κέντρα εκκλησιαστικής και πολιτικής εξουσίας, τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα και το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Εξάλλου, το χρονικό της προβάδισμα συνετέλεσε στο να αποβεί «χάρτης» για την απονομή προνομίων και αξιωμάτων από τη Μητέρα Εκκλησία στις Τοπικές Ορθόδοξες που εντάσσονταν στη σφαίρα της περιωπής και της εκκλησιαστικής της επιρροής. Άπαξ και αποδόθηκαν στη Βουλγαρική Εκκλησία, καθιερώθηκαν ως θέσμια και για τις υπόλοιπες Σλαβικές, παρ’ όλη τη δυναμική, συγκρατημένη ή επιφυλακτική αντίσταση του Οικουμενικού Θρόνου104 . Ο εκχριστιανισμός, δεδομένου ότι ως λαός είχαν μη χριστιανικά λατρευτικά ήθη και δοξασίες, σαφώς ήταν προαπαιτούμενο για την ίδρυση της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Οι Βούλγαροι, κατά την επικρατέστερη θεωρία, αυτού του νομαδικού Τουρανικού φύλου, εκκινούν από την κοιτίδα τους στην Κεντρική Ασία, φθάνουν κατά τον 6ο μ.Χ. στην Ανατολική Ευρώπη. Αφότου υπέταξαν και έθεσαν στην υπηρεσία τους τους γηγενείς Σλάβους, εγκαταστάθηκαν μόνιμα στα Βαλκάνια, ιδρύοντας στα τέλη του αιώνα το πρώτο βουλγαρικό κράτος υπό την ηγεσία του Κουβράτ (Κουβράτου). Η μετάβαση τους στην χριστιανοσύνη έγινε σταδιακά και μετ’ εμποδίων, μέσω, κυρίως, Βυζαντινών κληρικών αιχμαλώτων105 . Ο βασικότερος λόγος της «βραδυπορούσας» διάδοσης του Χριστιανισμού στους Βουλγάρους, εντοπίζεται στην εμμονική προσκόλληση των πολιτικών ταγών τους στις πολιτισμικές τους καταβολές και τις πατροπαράδοτες ειδωλολατρικές τους παραδόσεις –στοιχείου της φυλετικής τους ταυτότητας, που προκάλεσε την ισχυρή αντίστασή τους στη θρησκεία του Ιησού μέχρι το πρώτο μισό του 9 ου αιώνα, όπως εκφράστηκε στη γενικότερη στάση του Βούλγαρου ηγεμόνα Κρούμου (802-814) και του γιου και διαδόχου του, Ομουρτάγ (814-831), ο οποίος υπέβαλε σε διωγμό τους Χριστιανούς.
Τα πράγματα άλλαξαν κατά την ηγεμονία του Βόρη (853-888), ο οποίος αποφάσισε να εισαγάγει επισήμως τον Χριστιανισμό στη χώρα του για πνευματικούς, ασφαλώς, λόγους, αλλά αναμφίβολα και για πολιτικούς106 , οι οποίοι υπαγορεύονταν από αναγκαίες κινήσεις και παρεμβάσεις: στο εσωτερικό του κράτους να επιτευχθεί μέσω της χριστιανικής θρησκείας η ομογενοποίηση των Πρωτοβουλγαρικών και των Σλαβικών πληθυσμών. Η περιοχή που συμβιούσαν εκτείνονταν από τον Εύξεινο Πόντο έως την Αδριατική Θάλασσα, την οποία και καταλάμβανε το βουλγαρικό κράτος στα μέσα του 9 ου αιώνα. Ζητούμενο αυτών να εξουδετερωθούν οι εθνοτικές εντάσεις και να εδραιωθεί η κεντρική πολιτική εξουσία. στο εξωτερικό. Κατόπιν αυτών με όχημα τον Χριστιανισμό, η Βουλγαρία να συγκαταλεγεί στην οικογένεια των πολιτισμένων κρατών, ή και να τύχει της διεθνούς αναγνώρισης, προκειμένου να διασφαλιστούν οι όροι ανάπτυξης θετικών διακρατικών σχέσεων μαζί τους107 . Για την επίτευξη των πολιτικών αυτών στόχων, ο Βόρης στράφηκε στον Πατριάρχη Φώτιο, με τον οποίο τον συνέδεαν αγαθές σχέσεις και ζήτησε να λάβει το βάπτισμα, το οποίο, στη συνέχεια, επέβαλε στους υπηκόους του. Με τον μαζικό εκχριστιανισμό των Βουλγάρων μπήκαν τα θεμέλια της Βουλγαρικής Εκκλησίας το έτος 864 μ.Χ. Οι κινήσεις και οι επαφές αυτές αποτελούσαν μέρη ενός μεθοδικά οργανωμένου σχεδίου για την προώθηση των εθνικών θεμάτων σε μια ιστορική συγκυρία κατά την οποία η Βουλγαρία εξελισσόταν σε μεγάλη δύναμη στην περιοχή των Βαλκανίων.
-46-
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου