5.2 Διεκδικήσεις της Εκκλησιαστικής Αυτοκεφαλίας κατά το διάστημα 864-1186: Α΄ Βουλγαρικό κράτος
Στα άμεσα σχέδια του Βόρη προβλεπόταν η κατάκτηση του Αυτοκεφάλου της νεοπαγούς Εκκλησίας, και μάλιστα με την ανύψωσή της σε Πατριαρχείο, προς υλοποίηση των οποίων απευθύνθηκε εκ νέου στον Πατριάρχη Φώτιο για να συναντήσει τη σθεναρή και άκαμπτη άρνησή αυτού. Την άρνηση αυτή επιχείρησε να παρακάμψει στρεφόμενος στη Ρώμη με το παρόμοιο αίτημα, αλλά και από εκεί έλαβε τα ίδια αρνητικά αποτελέσματα. Η Βουλγαρική Εκκλησία παρέμεινε, κατά τούτο, εξαρτημένη από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, που αρνούμενο να συναινέσει στην αναγνώριση της ανεξαρτησίας της. Εξασφάλιζε με τη θέση του αυτή, στο πλαίσιο εναρμόνισης των εκκλησιαστικών συνόρων με τα πολιτικά, τη διατήρηση των ορίων της πνευματικής του επιρροής σε μια περιοχή επίκεντρο του ανταγωνισμού Κωνσταντινούπολης και Ρώμης108 . Την άκαμπτη αρνητική στάση του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης αγνόησε επιδεικτικά ο γιος και διάδοχος του Βόρη Συμεών. Έχοντας καταστήσει το βουλγαρικό κράτος το ισχυρότερο της Ανατολικής Ευρώπης, με τις επιτυχείς του εκστρατείες κατά των Βυζαντινών, των Ούγγρων και των Σέρβων, και το πολιτισμικά ακμαιότερο, χάρη στην εισαγωγή του ελληνικού πνεύματος, του οποίου ήταν φορέας, στην πνευματική ζωή της χώρας του. 109 Οραματίστηκε να υποκαταστήσει τη βυζαντινή εξουσία, πολιτική και εκκλησιαστική, με την εγκαθίδρυση ενός οικουμενικού βουλγαρικού κράτους υπό την ηγεσία του, ως Αυτοκράτορα των Βουλγάρων και των Ρωμαίων, και τη δημιουργία ενός οικουμενικού, αντίστοιχα, πατριαρχείου, το οποίο θα περιέβαλε τη Βουλγαρική Αυτοκρατορία με την περιωπή και το κύρος του110 . Σ’ αυτή την προοπτική, προχώρησε το 911 στη μονομερή αποκοπή και ανεξαρτητοποίηση της Βουλγαρικής Εκκλησίας από την Κωνσταντινούπολη, προάγοντας αυθαίρετα και χωρίς τη σύννομη αναγνώριση του Οικουμενικού Πατριαρχείου έναν Βούλγαρο ιερέα σε Αρχιεπίσκοπο με τον τίτλο του «Πατριάρχη» .
Το όνειρο του Συμεών να κατακτήσει τον τίτλο του Οικουμενικού αυτοκράτορα δεν πραγματοποιήθηκε, ενώ με τον θάνατό του τέθηκε τέλος στην αυθαίρετη, και παρά πάσα κανονική τάξη χρήση του πατριαρχικού τίτλου, εκ μέρους της ηγεσίας της Βουλγαρικής Εκκλησίας112 –χωρίς, όμως, και να επιλυθεί το εκκλησιαστικό θέμα των Βουλγάρων. Θα επανέλθει στο προσκήνιο επί ηγεμονίας του επόμενου τσάρου, του Πέτρου, γιου του Συμεών, υπό ιδιαίτερες συνθήκες και σε άμεση συνάρτηση με τη γενικότερη πολιτική του Βυζαντινού Αυτοκράτορα. Ο νέος τσάρος, ακολούθησε, με την ανάληψη της εξουσίας και καθ’ όλη τη διάρκεια της μακροχρόνιας βασιλείας του (927-967), φιλειρηνική πολιτική απέναντι στο Βυζάντιο, με συνέπεια τίποτα να μην διαταράξει τις βυζαντινοβουλγαρικές σχέσεις επί σαράντα ολόκληρα χρόνια. Αυτή η πολιτική, η οποία και επισφραγίσθηκε σε επίπεδο διπλωματικό με τον γάμο του με τη Μαρία Λεκαπηνή, εγγονή του Αυτοκράτορα Ρωμανού Λεκαπηνού πρυτάνευσε, όπως φαίνεται, τόσο στην επίσημη αναγνώριση αυτού ως βασιλέα113 όσο και στην παραχώρηση του εκκλησιαστικού τίτλου του πατριάρχη στον επίσκοπο Δρήτσας. Η τιτλοφόρηση έγινε από την πολιτική εξουσία, τον Αυτοκράτορα του Βυζαντίου, και όχι από τη Μητέρα Εκκλησία. Το αντικανονικό καθεστώς της αναγόρευσης της Βουλγαρικής Εκκλησίας σε Πατριαρχείο με αυτοκρατορική παρέμβαση, θα διαρκέσει ορισμένα μόνο χρόνια και θα καταργηθεί, ομοίως, με παρέμβαση της πολιτικής εξουσίας από τον Αυτοκράτορα Ιωάννη Τσιμισκή. Η παραχώρηση του πατριαρχικού τίτλου στη Βουλγαρική Εκκλησία από την επίσημη πολιτική ηγεσία και η αφαίρεσή του μετά από μικρό χρονικό διάστημα από την ίδια, με την απουσία του πατριάρχη από τα εκκλησιαστικά δρώμενα, «μαρτυρεί» την κυρίαρχη ιδεολογία που συνέχει την κοσμική και την εκκλησιαστική πολιτική του Βυζαντίου στα μέσα του 10ου αιώνα στο πλαίσιο της γενικότερης πολιτικής του απέναντι στον υπόλοιπο κόσμο. Αποκαλύπτει, δε, την τάση εναρμόνισης «της τάξης των εκκλησιαστικών πραγμάτων» προς τα πολιτικά προτάγματα, όπως αποτυπώνεται στις παρεμβάσεις της κοσμικής εξουσίας στα διοικητικά πράγματα της Εκκλησίας νομιμοποιώντας την –αυξανόμενης, προϊόντος του χρόνου, δυναμικής- αντίληψη για την υπεράνω νόμων και κανόνων θέση του Βυζαντινού Αυτοκράτορα114 .
-48-
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου